Şifreleme varlıklarının yasal durumu: Başarısız bir Bitcoin soygunu olayı üzerinden

Son yıllarda, blok zincir teknolojisinin gelişimiyle birlikte Bitcoin, Ethereum, Tether gibi şifreleme para birimleri giderek daha fazla tanınır hale geldi. Bu varlıklar kod ve veri biçiminde mevcut olsalar da, içsel değerleri, aktarılabilirlikleri ve münhasırlıkları, onlara doğal bir mülkiyet özelliği kazandırmaktadır. Çin'de, ilgili düzenlemeler sanal para birimlerinin yasal para birimi olarak dolaşımını yasaklamakta ve spekülasyon faaliyetlerini engellemektedir, ancak yargı pratiğinde sanal paranın "belirli sanal ürünler" veya "veri tabanlı mülkiyet" statüsünün genel olarak kabul edildiği görülmektedir.

Ceza adaleti alanında, sanal para ile ilgili davaların sayısı artmakta, bu davalar genellikle dolandırıcılık, hırsızlık ve bilgisayar suçları gibi türlere odaklanmaktadır. Buna karşılık, şiddet veya zor kullanarak sanal parayı elde etmeye yönelik "soygun türündeki davalar" daha nadirdir. Bu nedenle, 2021 yılında Jiangxi Yichun'da meydana gelen bir Bitcoin soygun davası ((2022) Gan 09 Ceza Son 9 No) geniş bir ilgi uyandırmıştır. Bu dava sadece özel bir duruma sahip olmakla kalmayıp, aynı zamanda şifreleme varlıklarının ceza davalarındaki nitelendirilmesi ve ceza tayini için önemli bir referans sağlamaktadır.

Olayın Gözden Geçirilmesi: Başarısız Bir Bitcoin Soygunu Planı

2021 Mayıs’ında, kripto paralarla kaybeden Lai, Peng'in en az 5 Bitcoin'e sahip olduğunu (o sırada birim fiyatı yaklaşık 255.000 RMB) öğrendiğinde, soygun yapma fikri aklına geldi. İnternette bir ortak arayışına girdi ve bu durum Xiang'ın dikkatini çekti. İkili buluştuktan sonra, bir otelde ayrıntılı bir soygun planı hazırladılar ve daha fazla kişi toplamak için "yatırım" bahanesiyle hedefi ıssız bir yere çekmeyi planladılar.

Planı uygulamak için Lai, naylon bağcıklar hazırladı ve diğer olası suç ortaklarıyla iletişim kurdu. Ancak polis ipuçlarına dayanarak zamanında müdahale etti ve 11 Mayıs öğleden sonra iki kişiyi suçüstü yakaladı. Suç planı henüz hayata geçirilmeden sona erdirildi.

İlk mahkeme, iki kişinin soygun suçu işlediğine karar vererek, Lai'ye üç yıl ve Xiang'a bir yıl hapis cezası verdi. İkinci mahkeme ise olayın soygun hazırlık aşamasında olduğunu, gerçek mal kaybı yaşanmadığını ve Bitcoin değerine makul bir değerlendirme yapılmadığını düşündüğü için, Lai'yi bir yıl altı ay, Xiang'ı ise dokuz ay hapis cezasına çarptırarak, ceza süresini belirgin şekilde kısalttı.

Bitcoin'in soygun olarak kabul edilip edilmeyeceği?

Bu davanın ana ihtilaf noktası şudur: Bitcoin’in soygun olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceği, Ceza Kanunu anlamında "soygun suçu" oluşturup oluşturmadığı? Mahkemenin geçerli kararı olumlu bir yanıt vermiştir.

Ceza Kanunu'ndaki soygun suçu, şiddet, tehdit gibi yöntemlerle kamu ve özel mülkiyetin gasbedilmesi eylemini ifade eder. Bitcoin esasen bir dizi şifreleme verisidir, ancak değiştirilebilirlik, devredilebilirlik ve gerçek piyasa değeri gibi özellikleri sayesinde "genel mülk"ün üç temel özelliğini taşımaktadır: yönetim olasılığı, transfer olasılığı, değer.

İkinci derece mahkeme, 2013 yılında ilgili birimlerin bildirisini alıntılayarak Bitcoin'i "belirli sanal ürünler" olarak tanımladı. Para statüsüne sahip olmamakla birlikte, yine de yasal korumaya tabi olan "veri temelli mülk" olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, Bitcoin'in gasp edilmesi, geleneksel olarak nakit veya cep telefonunun gasp edilmesiyle özde aynı olup, her ikisi de başkalarının mülkiyet çıkarlarına zarar vermektedir.

Bu davada, Lai ve diğer kişilerin aslında soygun eylemini gerçekleştirmemiş olmalarına rağmen, hazırlık araçları bulundurmaları ve detaylı bir plan yapmaları soygun suçunun hazırlık aşamasını oluşturmuştur. Mahkeme, ilgili yargı açıklamalarıyla birlikte, nihayetinde bu davranışlarının soygun suçu oluşturduğunu tespit etmiş, ancak hafifletici ceza vermiştir.

Sanal Para Suçlarıyla İlgili Cezalandırma Kuralları

Soygun suçunun ceza tayininde, eylem tarzının yanı sıra "soygun tutarı"nın belirlenmesi de son derece önemlidir. Şifreleme varlıklarının değerlemesi ise yargı pratiğinde karşılaşılan zorluklardan biridir.

İlk derece mahkemesi, olay anında Bitcoin'in piyasa fiyatını esas alarak, bunun "özellikle büyük bir miktar" olduğunu ve bu nedenle ağır ceza verilmesi gerektiğine hükmetti. Ancak, istinaf mahkemesi belirtti ki: Bu dava uygulanma aşamasına girmemiştir, fiili olarak mal edinilmemiştir; Bitcoin'in ülkede yasal bir ticaret piyasası yoktur, fiyat belirlemesi net bir standarttan yoksundur; soygun suçunun mahkumiyeti "fiilen ele geçirilen miktar" esas alınarak belirlenmelidir.

İkinci derece mahkeme, sanal para ve diğer şifreleme varlıklarının değerinin belirlenmesinin "kayıpların telafi edilmesi" ilkesine uygun olması gerektiğini vurgulamıştır. Bu ilke, mağdurun gerçek kaybını temel alarak, aşağıdaki faktörleri esas alır:

1. Mağdurun satın alma fiyatı: Öncelikli olarak uygulanır, kaybı en iyi şekilde yansıtır.
2. Olay anındaki işlem platformu fiyatı: Eğer satın alma kaydı yoksa, ihlal anındaki yurtdışı platformunun anlık fiyatına bakılabilir.
3. Satış fiyatı: Varsa, yardımcı bir referans olarak kullanılabilir.

Mahkeme ayrıca, ülkemizin Bitcoin'in para statüsünü tanımadığına rağmen, özel mülkiyetin sahipliği ve devrini yasaklamadığını vurguladı. Bu nedenle, mağdurun sanal varlıkları yasaya uygun olarak sahiplenmesi korunmalıdır.

Sonuç olarak, ikinci derece mahkeme, soygunun "büyük miktar" olarak ağırlaştırılmış cezasını uygulamamış, aksine soygun hazırlık aşamasının tehlikesini, yöntemlerini ve gerçek riskleri dikkate alarak iki sanık için görece hafif bir karar vermiştir. Bu, yargı organlarının yeni tür mülkiyet suçları davalarını ele alırken sergilediği akılcı ve temkinli yaklaşımı yansıtmaktadır.

Sonuç: Şifreleme Varlıklarının Hukuki Korumasının Gelecek Görünümü

Bu davanın hükmü, sanal para soygununa ilişkin davalar için önemli bir referans sağlamakla kalmamış, aynı zamanda bir mesaj da vermiştir: Sanal paranın mülkiyet niteliği, Çin ceza hukuku pratiğinde geniş bir şekilde kabul edilmiştir.

Mevcut yasal çerçeve altında, Bitcoin gibi şifreleme varlıkları para niteliğine sahip olmasa da, mülk değerleri tam olarak kabul edilmiştir. Dolandırıcılık, hırsızlık, bilgisayar sistemlerini yasadışı bir şekilde kontrol etme, şantaj, şiddetli soygun gibi eylemlerden biri olsun, failin yasadışı sahiplenme amacıyla zarar verici bir eylemde bulunması durumunda, mülk suçları kapsamında ele alınacaktır.

Dijital ekonominin derinlemesine gelişimiyle birlikte, şifreleme varlıkları ile ilgili ceza davalarının giderek çeşitleneceği ve yargı organlarının daha fazla yeni ve karmaşık zorluklarla karşılaşacağı öngörülmektedir. Gelecekte, yasaların sanal paranın yasal niteliğini, piyasa değerleme standartlarını ve veri ile mülkiyet arasındaki sınırları daha da netleştirmesi, daha birleştirilmiş ve stabil yargı kararları kuralları oluşturması gerekmektedir. Aynı zamanda, ilgili hukuk çalışanlarının da bu alandaki yasal ihtiyaçlarla daha iyi başa çıkabilmek için uzmanlık bilgilerini sürekli olarak geliştirmeleri gerekmektedir.

Görülebilir ki, şifreleme varlıkları giderek daha fazla yasal olarak tanınacak ve korunacaktır ve herhangi bir sahiplerinin yasal haklarına tecavüz eden eylemler de yasal olarak sert bir şekilde takip edilecektir.