Lĩnh vực hạ tầng tiền điện tử đang trải qua sự mệt mỏi thị trường đáng kể. Sau nhiều năm tăng trưởng bùng nổ, giá trị của các dự án hạ tầng đang giảm đi, và các nhà đầu tư trở nên kén chọn hơn. Xu hướng này phản ánh một thị trường ngày càng trưởng thành, chỉ dựa vào đổi mới công nghệ đã không đủ để đạt được giá trị cao.
Vấn đề đổi mới
Các dự án cơ sở hạ tầng hiện nay đang đối mặt với một nghịch lý quan trọng: hầu hết đều cung cấp chức năng tương tự nhau, sự khác biệt rất nhỏ. Mặc dù công nghệ đã có những bước tiến, nhưng chúng ta vẫn chưa thấy được các trường hợp sử dụng đột phá có thể hỗ trợ các loại ứng dụng hoàn toàn mới. Hệ sinh thái khó có thể cung cấp một đề xuất giá trị thuyết phục cho các nền tảng Web2 đã được thiết lập (như X hoặc Instagram), để thúc đẩy sự chuyển giao sang blockchain. Ngoài việc phi tập trung, những nền tảng này hầu như không có lý do nào để thay đổi hoàn toàn cách thức hoạt động hiện tại. Khoảng cách chấp nhận mang tính chất nền tảng này đã khiến giao dịch và đầu cơ trở thành ứng dụng chiếm ưu thế của hầu hết các lớp cơ sở hạ tầng, hạn chế tiềm năng cải cách trong lĩnh vực này.
Xây dựng hạ tầng quá mức, hạ tầng trống rỗng
Nhiều dự án cơ sở hạ tầng thường tập trung vào việc theo đuổi đổi mới công nghệ tiên tiến, trong khi bỏ qua nhu cầu thực tế của các nhà phát triển. Họ thường quá chú trọng vào một số yếu tố vượt ra ngoài chức năng cốt lõi, chẳng hạn như bảo vệ quyền riêng tư, giả thuyết niềm tin, khả năng xác minh và tính minh bạch. Đường lối công nghệ quá tiên tiến này đã bỏ qua tầm quan trọng của sự chấp nhận thị trường ngắn hạn và ứng dụng thực tế, không chỉ làm tăng độ khó trong việc tiếp thị ban đầu mà còn khiến dự án khó có được phản hồi và xác minh hiệu quả từ người dùng.
Sự gia tăng của các dự án cơ sở hạ tầng loại này đã tạo ra một tình huống mâu thuẫn - quá nhiều nền tảng cạnh tranh cho quá ít ứng dụng hấp dẫn. Sự mất cân bằng này dẫn đến một lượng lớn "chuỗi ma" có tỷ lệ sử dụng thực tế rất thấp và hầu như không tạo ra doanh thu, tạo ra một mô hình kinh tế không bền vững, chủ yếu phụ thuộc vào việc tăng giá trị token thay vì tính hữu dụng thực sự.
Ví dụ, mặc dù công nghệ ZKVM khá tiên tiến, nhưng tính khả thi mà nó cung cấp ở giai đoạn hiện tại không thể giải quyết hiệu quả những thách thức thực tiễn mà blockchain đang phải đối mặt, cũng như không thể thúc đẩy sự tích hợp nhiều hơn giữa các ứng dụng Web2 và công nghệ blockchain. Do đó, công nghệ ZKVM hiện nay chủ yếu thể hiện như một sản phẩm hạ tầng lý tưởng hơn là thực tế.
So với trước, điện toán đám mây đã trực tiếp đáp ứng nhu cầu đã được xác thực trên thị trường, đó là cách quản lý hiệu quả các tài nguyên máy chủ với các cấu hình khác nhau, ở các thời điểm và địa điểm khác nhau. Nhu cầu này đã có một nền tảng thị trường tương đối trưởng thành, trong khi các nền tảng điện toán đám mây thông qua tài nguyên máy chủ, quản lý cơ sở dữ liệu và dịch vụ lưu trữ theo cách mô-đun và giao diện, đã trực tiếp đáp ứng các yêu cầu thực tế của các nhà phát triển trong việc triển khai nhanh chóng, mở rộng linh hoạt và tối ưu hóa chi phí. Chính vì đã thực sự giải quyết được những điểm đau của các doanh nghiệp và nhà phát triển, công nghệ điện toán đám mây đã nhanh chóng được thị trường công nhận và cuối cùng phát triển thành cơ sở hạ tầng quan trọng hỗ trợ nền kinh tế Internet.
Đập vỡ chu kỳ phản hồi
Một hệ sinh thái tiền điện tử lành mạnh đòi hỏi một vòng phản hồi hiệu quả giữa các nhà phát triển ứng dụng và người xây dựng cơ sở hạ tầng. Hiện tại, chu kỳ này đã bị phá vỡ – các nhà phát triển ứng dụng đang bị cản trở bởi các hạn chế về cơ sở hạ tầng và các nhóm cơ sở hạ tầng thiếu tín hiệu rõ ràng về tính năng nào sẽ thúc đẩy việc sử dụng thực tế. Khôi phục cơ chế phản hồi này là điều cần thiết cho tăng trưởng bền vững. Bất chấp những thách thức này, phát triển cơ sở hạ tầng vẫn sinh lợi, với 35 trong số 50 loại tiền điện tử hàng đầu theo vốn hóa thị trường duy trì lớp cơ sở hạ tầng của riêng họ. Tuy nhiên, tiêu chuẩn thành công đã tăng lên đáng kể - các dự án cơ sở hạ tầng mới phải đồng thời chứng minh các trường hợp sử dụng cụ thể, sự hấp dẫn của người dùng đại chúng và các câu chuyện hấp dẫn để đạt được mức định giá có ý nghĩa.
Cơ sở hạ tầng mới thành công nhất trong năm qua
Sự phát triển của cơ sở hạ tầng blockchain
Các chu kỳ trước đây của cơ sở hạ tầng blockchain đã tập trung vào việc giải quyết những hạn chế của Ethereum, với các dự án tự định vị mình là các lựa chọn thay thế "nhanh hơn và rẻ hơn" trong khi cung cấp rất ít hoặc không có chức năng thực sự sáng tạo. Ngày nay, bối cảnh đã thay đổi đáng kể, với các dự án thành công gần đây giới thiệu các giải pháp cơ sở hạ tầng đa dạng và chuyên biệt hơn.
Dự án mới có ảnh hưởng nhất
Trong năm qua, một số dự án cơ sở hạ tầng đã đạt được những thành tựu đáng chú ý thông qua TGE hoặc các vòng tài trợ quy mô lớn. Theo dữ liệu từ Cryptorank, những dự án này đại diện cho cơ sở hạ tầng mới có ảnh hưởng nhất trên thị trường sơ cấp và thứ cấp:
Cơ sở hạ tầng blockchain
Movement：MoveVM Ethereum Layer2
Berachain: Chứng minh thanh khoản, Layer1 Monad tương thích EVM: Layer1 tương thích EVM hiệu suất cao
Solayer: Đầu tư lại chất lượng cao dựa trên hệ sinh thái Solana, SVM siêu tốc
Succinct：Mạng tạo chứng minh ZK và ZKVM
Cơ sở hạ tầng mới nổi
Walrus: Giải pháp lưu trữ Blob
Aethir：Mạng tính toán GPU
Double Zero: Cơ sở hạ tầng mạng quang học phi tập trung
Eigenlayer: Cung cấp tính bảo mật của Ethereum cho các giao thức mới
Humanity：Nền tảng giao thức danh tính số
Cây cầu giữa Web2 và Web3
Ondo：RWA Layer2
Plume: RWAFi chuỗi khối
Câu chuyện：Nền tảng IP có thể lập trình được điều khiển bởi trí tuệ nhân tạo
Dưới đây là bảng tổng quan dữ liệu dự án (dữ liệu tính đến 2024/4, chỉ để tham khảo):
Quan sát và phân tích cốt lõi
Dựa trên phân tích các dự án cơ sở hạ tầng thành công gần đây, kết hợp với môi trường thị trường hiện tại, có thể rút ra một số quan sát cốt lõi sau:
Thị trường trưởng thành và tái định giá: Từ cuồng nhiệt công nghệ đến hồi quy giá trị
Đặc điểm nổi bật nhất của thị trường hiện tại là sự chuyển biến trong logic định giá. Mô hình thu hút đầu tư chỉ dựa vào câu chuyện công nghệ và FDV cao (định giá hoàn toàn pha loãng) đang phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng.
Mô hình kinh tế token không bền vững
Nhiều dự án thể hiện FDV cao, vốn hóa thị trường lưu hành (MC) thấp và khối lượng giao dịch thấp. Điều này cho thấy rằng một số lượng lớn các lần mở khóa token sẽ mang lại áp lực bán liên tục trong tương lai và ngay cả khi dự án có tiến bộ kỹ thuật, giá có thể giảm do pha loãng token, từ đó sẽ làm xói mòn niềm tin của người dùng và hình thành vòng phản hồi tiêu cực. Điều này cho thấy rằng một mô hình tokenomics mạnh mẽ, bền vững cũng quan trọng đối với sức khỏe lâu dài của cơ sở hạ tầng cũng như bản thân công nghệ.
Trần giá trị và thách thức thoái lui
Ngay cả những dự án thành công, giá trị của chúng dường như cũng phải đối mặt với một giới hạn vô hình khoảng 10 tỷ USD. Điều này có nghĩa là để các nhà đầu tư có thể đạt được lợi nhuận vượt trội (như 100 lần), họ cần phải tham gia vào giai đoạn rất sớm (giá trị dưới 50 triệu USD), điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của thời điểm và sự đánh giá sớm. Thị trường không còn dễ dàng trả tiền cho tiềm năng thuần túy nữa, mà yêu cầu có bằng chứng giá trị rõ ràng hơn.
Khả năng thực thi vượt qua lợi thế tiên phong
Không phải tất cả các dự án đã mở ra câu chuyện mới đều có thể đạt được định giá cao nhất. Ví dụ, mặc dù Double Zero, Story, Eigenlayer là những người tiên phong trong lĩnh vực của họ, nhưng nhiều dự án tiếp theo đã đạt được định giá tương đối hoặc thậm chí cao hơn nhờ vào khả năng thực hiện mạnh mẽ hơn, thời điểm thị trường tốt hơn hoặc giải pháp tối ưu hơn. Điều này cho thấy trong một thị trường ngày càng đông đúc, chất lượng thực hiện cao, chiến lược thị trường hiệu quả và khả năng nắm bắt thời điểm ngày càng trở nên quan trọng.
Chủ nghĩa thực dụng kỹ thuật nổi lên: Tập trung vào tối ưu hóa, hòa nhập và nhu cầu thực tế
Hướng phát triển công nghệ hạ tầng cho thấy có xu hướng thực dụng rõ rệt, thị trường ưa chuộng những giải pháp có khả năng giải quyết vấn đề thực tế, tối ưu hóa các mô hình hiện có hoặc kết nối hiệu quả với thế giới thực.
“Giá trị bền vững hơn, nhanh hơn và rẻ hơn”
Mặc dù thị trường đang tìm kiếm những đổi mới đột phá, nhưng nhu cầu tối ưu hóa hiệu suất blockchain cốt lõi vẫn rất mạnh mẽ. Các dự án như Monad, Movement, Berachain và Solayer đã đạt được định giá đáng kể bằng cách nâng cao hiệu suất của các máy ảo hiện có (EVM, MoveVM, SVM) thay vì giới thiệu các mô hình hoàn toàn mới. Điều này cho thấy trước khi tìm ra ứng dụng sát thủ thế hệ tiếp theo, việc cải thiện tốc độ, chi phí và hiệu quả vẫn là điểm giá trị cốt lõi của cơ sở hạ tầng. Tối ưu hóa lớp mạng (như Double Zero) và tăng cường bảo mật (như Succinct, Eigenlayer) cũng thuộc loại này.
Ôm lấy thế giới thực, kết nối Web2
Các dự án kết nối với ứng dụng và tài sản trong thế giới thực thể hiện sức hút thị trường mạnh mẽ. Ondo và Plume tập trung vào RWA (tài sản thế giới thực), trong khi Story chú trọng đến khả năng lập trình của IP (sở hữu trí tuệ), tất cả những dự án này đều đạt được mức định giá cao. Chúng áp dụng công nghệ blockchain vào các khái niệm Web2 đã được xác thực (như quản lý tài sản, thương mại hóa IP), và tiêm vào đó tính khả trình, tính thanh khoản toàn cầu và những khả năng tài chính mới, giảm bớt ngưỡng hiểu biết của người dùng và mở rộng phạm vi ứng dụng.
DeFi và AI trở thành điểm neo giá trị
Từ góc độ trường hợp sử dụng, tài chính (DeFi, RWA) và trí tuệ nhân tạo (AI) là hai lĩnh vực hiện đang được thị trường công nhận nhiều nhất, có thể hỗ trợ cơ sở hạ tầng có giá trị cao. Điều này cho thấy, cơ sở hạ tầng có thể cung cấp hỗ trợ nền tảng cho hai lĩnh vực tiềm năng cao này dễ dàng thu hút được sự ưa chuộng của vốn và thị trường.
Một số câu chuyện mới gặp khó khăn
Trong khi đó, một số câu chuyện hạ tầng từng được kỳ vọng cao, như chuỗi game thuần túy, Rollup-as-a-Service (RaaS), lớp xác thực chuyên dụng, chuỗi nhiều VM, chuỗi Agent, một phần DePIN và Desci, vẫn chưa xuất hiện các dự án dẫn đầu có giá trị lên tới một tỷ đô la trong giai đoạn này. Điều này có thể phản ánh rằng những lĩnh vực này hoặc là chưa đủ độ trưởng thành về công nghệ, hoặc vẫn chưa tìm thấy nhu cầu thị trường rõ ràng, quy mô lớn và mô hình kinh doanh bền vững.
Hợp tác sinh thái và kể chuyện chính xác: Hai động cơ khuếch đại giá trị
Ngoài công nghệ và định vị thị trường, việc xây dựng hệ sinh thái mạnh mẽ và thực hiện giao tiếp thị trường hiệu quả đã trở thành đòn bẩy chính cho sự thành công của các dự án hạ tầng.
Hiệu ứng mạng của hệ sinh thái
Hầu hết các dự án có giá trị vượt quá 1 tỷ USD đều cam kết xây dựng hoặc tích hợp vào một hệ sinh thái chuyên dụng. Dù là L1/L2 thu hút các nhà phát triển xây dựng ứng dụng, hay như Eigenlayer cung cấp bảo mật chia sẻ cho các giao thức khác, đều thể hiện tầm quan trọng của hiệu ứng mạng. Hệ sinh thái sở hữu nhiều dự án có thể kết hợp có thể tạo ra giá trị vượt xa các giải pháp cô lập, hình thành vòng lặp tích cực, thu hút nhiều người dùng, nhà phát triển và vốn hơn.
Kể chuyện theo lớp, giao tiếp chính xác
Cơ sở hạ tầng cần hướng tới hai nhóm đối tượng cốt lõi là người dùng cuối và các nhà phát triển, và nhu cầu cũng như mối quan tâm của họ hoàn toàn khác nhau. Đối với người dùng cuối, cần chuyển đổi công nghệ phức tạp thành những câu chuyện «trải nghiệm» trực quan (như tốc độ giao dịch nhanh, chi phí thấp, sử dụng dễ dàng), nhấn mạnh những lợi ích trực tiếp mà công nghệ mang lại. Đối với các nhà phát triển, cần giải thích sâu về «khả năng» của công nghệ (như chỉ số hiệu suất, công cụ phát triển, khả năng mở rộng, an ninh), cung cấp thông tin chuyên nghiệp, chính xác để đánh giá. Các dự án thành công thường có thể điều chỉnh chiến lược giao tiếp theo đối tượng khác nhau, truyền tải giá trị một cách hiệu quả.
Cơ hội đầu tư trong hạ tầng blockchain tương lai
Nhắm đến thị trường Web2 chưa được phục vụ
Những cơ hội cơ sở hạ tầng triển vọng nhất sẽ nhắm đến các giải pháp blockchain chưa phục vụ đầy đủ cho thị trường Web2 lớn. Những dự án này có thể tạo ra các thị trường toàn cầu dễ tiếp cận, đồng thời giới thiệu các cơ chế tài chính được cải thiện.
Tạo loại cơ sở hạ tầng mới
So với việc cải thiện dần dần cơ sở hạ tầng hiện có, các loại cơ sở hạ tầng hoàn toàn mới sẽ tạo ra giá trị đáng kể, chẳng hạn như:
Cơ sở hạ tầng dựa trên ý định: Giao thức cho phép người dùng diễn đạt kết quả mong muốn thay vì giao dịch cụ thể, tự động xử lý tối ưu hóa thực hiện.
Thêm quyền riêng tư cho mỗi chuỗi khối, cơ sở hạ tầng HTTPS của Web3
Cơ sở hạ tầng đáp ứng nhu cầu người dùng, thu nhập ổn định
Khi ngành công nghiệp blockchain trưởng thành, giá trị lâu dài của cơ sở hạ tầng đang dần trở về với chức năng cốt lõi của nó: đáp ứng nhu cầu thực sự của người dùng và tạo ra doanh thu bền vững. Cơn sốt của thị trường đầu tiên có thể dựa trên kỳ vọng và câu chuyện công nghệ, nhưng cuối cùng, cơ sở hạ tầng không thể phục vụ hiệu quả người dùng và xây dựng mô hình kinh tế vững chắc sẽ khó tồn tại.
Dòng doanh thu liên tục là máu nuôi dưỡng hoạt động lành mạnh của dự án, nó không chỉ cần bao phủ chi phí vận hành cao mà còn cần cung cấp lợi ích thực tế cho các bên tham gia trong hệ sinh thái (như những người nắm giữ token, các xác thực viên), ví dụ như để mua lại token, khuyến khích người tham gia, v.v. Hiện tại, một số L2 hàng đầu như Base, Arbitrum đã đạt được doanh thu giao thức đáng kể. Phí hàng năm của Base là 27,5 triệu đô la, Arbitrum và OP khoảng 7 triệu đô la. Tuy nhiên, do sự thay đổi trong sở thích của nhà đầu tư trong chu kỳ này, giá token của chúng vẫn ở mức tương đối thấp, cho thấy sự không tương thích giữa doanh thu và định giá. Hiện tại, FDV của Layer2 hàng đầu là 500 lần doanh thu giao thức hàng năm. Họ đang sửa chữa sự không tương thích này thông qua các biện pháp như mua lại token.
Hạ tầng thiếu sự hỗ trợ từ thu nhập, phụ thuộc nhiều hơn vào việc bán token để duy trì hoạt động của đội ngũ. Chiến lược này khó có thể chống chọi với sự biến động của chu kỳ thị trường. Thu nhập ổn định là bằng chứng trực tiếp cho việc thị trường giải quyết các vấn đề thực tiễn và cung cấp dịch vụ hiệu quả. Đối với các nhà phát triển, hạ tầng có thể thực hiện các trường hợp phức tạp đã được ứng dụng rộng rãi với hiệu suất gấp trăm lần, hoặc thực hiện các chức năng mà trước đây không thể thực hiện được; trong khi đối với người dùng cuối, nó mang lại trải nghiệm mượt mà hơn, chi phí sử dụng thấp hơn và nhiều chức năng phong phú hơn.
Web2 APP chủ động tích hợp blockchain
Việc tạo ra các ứng dụng cách mạng từ đầu cần rất nhiều thời gian và nguồn lực. Một phương pháp hiệu quả hơn là bắt chước cuộc cách mạng AI gần đây: tích hợp trực tiếp các chức năng blockchain vào các ứng dụng Web2 hiện có. Tốc độ đáng kinh ngạc mà AI được áp dụng chủ yếu không phải do các ứng dụng AI độc lập thúc đẩy, mà là do hàng nghìn nền tảng đã thiết lập tích hợp các chức năng AI vào trải nghiệm người dùng hiện tại.
Do đó, cơ sở hạ tầng blockchain phải ưu tiên các phương pháp tích hợp liền mạch, cho phép các ứng dụng Web2 dần dần triển khai các chức năng blockchain mà không làm gián đoạn trải nghiệm người dùng cốt lõi của họ. Cơ sở hạ tầng thành công nhất sẽ cho phép các ứng dụng quen thuộc cung cấp chức năng sở hữu, giao dịch và tài chính mà không yêu cầu người dùng hiểu các khái niệm blockchain phức tạp hoặc điều hướng các giao diện hoàn toàn mới.
Các động lực tài chính có thể thúc đẩy làn sóng tích hợp này. Giống như các chức năng AI giúp các công ty Web2 tạo ra các cấp độ cao hơn và các dòng doanh thu mới, việc tích hợp blockchain có thể mở khóa các mô hình kiếm tiền mới thông qua token hóa, quyền sở hữu một phần và bản quyền có thể lập trình. Cơ sở hạ tầng làm cho những lợi ích này dễ tiếp cận trong khi tối thiểu hóa độ phức tạp về mặt kỹ thuật sẽ xúc tác cho giai đoạn tiếp theo của việc áp dụng blockchain trong các ứng dụng chính thống.
Xem bản gốc
Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo, không phải là lời chào mời hay đề nghị. Không cung cấp tư vấn về đầu tư, thuế hoặc pháp lý. Xem Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm để biết thêm thông tin về rủi ro.
Hiện trạng cơ sở hạ tầng mã hóa: Thách thức và Cơ hội
Tác giả｜Yiping @IOSG
Những thách thức đối với cơ sở hạ tầng Crypto
Mệt mỏi thị trường và giảm giá trị
Lĩnh vực hạ tầng tiền điện tử đang trải qua sự mệt mỏi thị trường đáng kể. Sau nhiều năm tăng trưởng bùng nổ, giá trị của các dự án hạ tầng đang giảm đi, và các nhà đầu tư trở nên kén chọn hơn. Xu hướng này phản ánh một thị trường ngày càng trưởng thành, chỉ dựa vào đổi mới công nghệ đã không đủ để đạt được giá trị cao.
Vấn đề đổi mới
Các dự án cơ sở hạ tầng hiện nay đang đối mặt với một nghịch lý quan trọng: hầu hết đều cung cấp chức năng tương tự nhau, sự khác biệt rất nhỏ. Mặc dù công nghệ đã có những bước tiến, nhưng chúng ta vẫn chưa thấy được các trường hợp sử dụng đột phá có thể hỗ trợ các loại ứng dụng hoàn toàn mới. Hệ sinh thái khó có thể cung cấp một đề xuất giá trị thuyết phục cho các nền tảng Web2 đã được thiết lập (như X hoặc Instagram), để thúc đẩy sự chuyển giao sang blockchain. Ngoài việc phi tập trung, những nền tảng này hầu như không có lý do nào để thay đổi hoàn toàn cách thức hoạt động hiện tại. Khoảng cách chấp nhận mang tính chất nền tảng này đã khiến giao dịch và đầu cơ trở thành ứng dụng chiếm ưu thế của hầu hết các lớp cơ sở hạ tầng, hạn chế tiềm năng cải cách trong lĩnh vực này.
Xây dựng hạ tầng quá mức, hạ tầng trống rỗng
Nhiều dự án cơ sở hạ tầng thường tập trung vào việc theo đuổi đổi mới công nghệ tiên tiến, trong khi bỏ qua nhu cầu thực tế của các nhà phát triển. Họ thường quá chú trọng vào một số yếu tố vượt ra ngoài chức năng cốt lõi, chẳng hạn như bảo vệ quyền riêng tư, giả thuyết niềm tin, khả năng xác minh và tính minh bạch. Đường lối công nghệ quá tiên tiến này đã bỏ qua tầm quan trọng của sự chấp nhận thị trường ngắn hạn và ứng dụng thực tế, không chỉ làm tăng độ khó trong việc tiếp thị ban đầu mà còn khiến dự án khó có được phản hồi và xác minh hiệu quả từ người dùng.
Sự gia tăng của các dự án cơ sở hạ tầng loại này đã tạo ra một tình huống mâu thuẫn - quá nhiều nền tảng cạnh tranh cho quá ít ứng dụng hấp dẫn. Sự mất cân bằng này dẫn đến một lượng lớn "chuỗi ma" có tỷ lệ sử dụng thực tế rất thấp và hầu như không tạo ra doanh thu, tạo ra một mô hình kinh tế không bền vững, chủ yếu phụ thuộc vào việc tăng giá trị token thay vì tính hữu dụng thực sự.
Ví dụ, mặc dù công nghệ ZKVM khá tiên tiến, nhưng tính khả thi mà nó cung cấp ở giai đoạn hiện tại không thể giải quyết hiệu quả những thách thức thực tiễn mà blockchain đang phải đối mặt, cũng như không thể thúc đẩy sự tích hợp nhiều hơn giữa các ứng dụng Web2 và công nghệ blockchain. Do đó, công nghệ ZKVM hiện nay chủ yếu thể hiện như một sản phẩm hạ tầng lý tưởng hơn là thực tế.
So với trước, điện toán đám mây đã trực tiếp đáp ứng nhu cầu đã được xác thực trên thị trường, đó là cách quản lý hiệu quả các tài nguyên máy chủ với các cấu hình khác nhau, ở các thời điểm và địa điểm khác nhau. Nhu cầu này đã có một nền tảng thị trường tương đối trưởng thành, trong khi các nền tảng điện toán đám mây thông qua tài nguyên máy chủ, quản lý cơ sở dữ liệu và dịch vụ lưu trữ theo cách mô-đun và giao diện, đã trực tiếp đáp ứng các yêu cầu thực tế của các nhà phát triển trong việc triển khai nhanh chóng, mở rộng linh hoạt và tối ưu hóa chi phí. Chính vì đã thực sự giải quyết được những điểm đau của các doanh nghiệp và nhà phát triển, công nghệ điện toán đám mây đã nhanh chóng được thị trường công nhận và cuối cùng phát triển thành cơ sở hạ tầng quan trọng hỗ trợ nền kinh tế Internet.
Đập vỡ chu kỳ phản hồi
Một hệ sinh thái tiền điện tử lành mạnh đòi hỏi một vòng phản hồi hiệu quả giữa các nhà phát triển ứng dụng và người xây dựng cơ sở hạ tầng. Hiện tại, chu kỳ này đã bị phá vỡ – các nhà phát triển ứng dụng đang bị cản trở bởi các hạn chế về cơ sở hạ tầng và các nhóm cơ sở hạ tầng thiếu tín hiệu rõ ràng về tính năng nào sẽ thúc đẩy việc sử dụng thực tế. Khôi phục cơ chế phản hồi này là điều cần thiết cho tăng trưởng bền vững. Bất chấp những thách thức này, phát triển cơ sở hạ tầng vẫn sinh lợi, với 35 trong số 50 loại tiền điện tử hàng đầu theo vốn hóa thị trường duy trì lớp cơ sở hạ tầng của riêng họ. Tuy nhiên, tiêu chuẩn thành công đã tăng lên đáng kể - các dự án cơ sở hạ tầng mới phải đồng thời chứng minh các trường hợp sử dụng cụ thể, sự hấp dẫn của người dùng đại chúng và các câu chuyện hấp dẫn để đạt được mức định giá có ý nghĩa.
Cơ sở hạ tầng mới thành công nhất trong năm qua
Sự phát triển của cơ sở hạ tầng blockchain
Các chu kỳ trước đây của cơ sở hạ tầng blockchain đã tập trung vào việc giải quyết những hạn chế của Ethereum, với các dự án tự định vị mình là các lựa chọn thay thế "nhanh hơn và rẻ hơn" trong khi cung cấp rất ít hoặc không có chức năng thực sự sáng tạo. Ngày nay, bối cảnh đã thay đổi đáng kể, với các dự án thành công gần đây giới thiệu các giải pháp cơ sở hạ tầng đa dạng và chuyên biệt hơn.
Dự án mới có ảnh hưởng nhất
Trong năm qua, một số dự án cơ sở hạ tầng đã đạt được những thành tựu đáng chú ý thông qua TGE hoặc các vòng tài trợ quy mô lớn. Theo dữ liệu từ Cryptorank, những dự án này đại diện cho cơ sở hạ tầng mới có ảnh hưởng nhất trên thị trường sơ cấp và thứ cấp:
Cơ sở hạ tầng blockchain
Cơ sở hạ tầng mới nổi
Cây cầu giữa Web2 và Web3
Dưới đây là bảng tổng quan dữ liệu dự án (dữ liệu tính đến 2024/4, chỉ để tham khảo):
Quan sát và phân tích cốt lõi
Dựa trên phân tích các dự án cơ sở hạ tầng thành công gần đây, kết hợp với môi trường thị trường hiện tại, có thể rút ra một số quan sát cốt lõi sau:
Thị trường trưởng thành và tái định giá: Từ cuồng nhiệt công nghệ đến hồi quy giá trị
Đặc điểm nổi bật nhất của thị trường hiện tại là sự chuyển biến trong logic định giá. Mô hình thu hút đầu tư chỉ dựa vào câu chuyện công nghệ và FDV cao (định giá hoàn toàn pha loãng) đang phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng.
Mô hình kinh tế token không bền vững
Nhiều dự án thể hiện FDV cao, vốn hóa thị trường lưu hành (MC) thấp và khối lượng giao dịch thấp. Điều này cho thấy rằng một số lượng lớn các lần mở khóa token sẽ mang lại áp lực bán liên tục trong tương lai và ngay cả khi dự án có tiến bộ kỹ thuật, giá có thể giảm do pha loãng token, từ đó sẽ làm xói mòn niềm tin của người dùng và hình thành vòng phản hồi tiêu cực. Điều này cho thấy rằng một mô hình tokenomics mạnh mẽ, bền vững cũng quan trọng đối với sức khỏe lâu dài của cơ sở hạ tầng cũng như bản thân công nghệ.
Trần giá trị và thách thức thoái lui
Ngay cả những dự án thành công, giá trị của chúng dường như cũng phải đối mặt với một giới hạn vô hình khoảng 10 tỷ USD. Điều này có nghĩa là để các nhà đầu tư có thể đạt được lợi nhuận vượt trội (như 100 lần), họ cần phải tham gia vào giai đoạn rất sớm (giá trị dưới 50 triệu USD), điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của thời điểm và sự đánh giá sớm. Thị trường không còn dễ dàng trả tiền cho tiềm năng thuần túy nữa, mà yêu cầu có bằng chứng giá trị rõ ràng hơn.
Khả năng thực thi vượt qua lợi thế tiên phong
Không phải tất cả các dự án đã mở ra câu chuyện mới đều có thể đạt được định giá cao nhất. Ví dụ, mặc dù Double Zero, Story, Eigenlayer là những người tiên phong trong lĩnh vực của họ, nhưng nhiều dự án tiếp theo đã đạt được định giá tương đối hoặc thậm chí cao hơn nhờ vào khả năng thực hiện mạnh mẽ hơn, thời điểm thị trường tốt hơn hoặc giải pháp tối ưu hơn. Điều này cho thấy trong một thị trường ngày càng đông đúc, chất lượng thực hiện cao, chiến lược thị trường hiệu quả và khả năng nắm bắt thời điểm ngày càng trở nên quan trọng.
Chủ nghĩa thực dụng kỹ thuật nổi lên: Tập trung vào tối ưu hóa, hòa nhập và nhu cầu thực tế
Hướng phát triển công nghệ hạ tầng cho thấy có xu hướng thực dụng rõ rệt, thị trường ưa chuộng những giải pháp có khả năng giải quyết vấn đề thực tế, tối ưu hóa các mô hình hiện có hoặc kết nối hiệu quả với thế giới thực.
“Giá trị bền vững hơn, nhanh hơn và rẻ hơn”
Mặc dù thị trường đang tìm kiếm những đổi mới đột phá, nhưng nhu cầu tối ưu hóa hiệu suất blockchain cốt lõi vẫn rất mạnh mẽ. Các dự án như Monad, Movement, Berachain và Solayer đã đạt được định giá đáng kể bằng cách nâng cao hiệu suất của các máy ảo hiện có (EVM, MoveVM, SVM) thay vì giới thiệu các mô hình hoàn toàn mới. Điều này cho thấy trước khi tìm ra ứng dụng sát thủ thế hệ tiếp theo, việc cải thiện tốc độ, chi phí và hiệu quả vẫn là điểm giá trị cốt lõi của cơ sở hạ tầng. Tối ưu hóa lớp mạng (như Double Zero) và tăng cường bảo mật (như Succinct, Eigenlayer) cũng thuộc loại này.
Ôm lấy thế giới thực, kết nối Web2
Các dự án kết nối với ứng dụng và tài sản trong thế giới thực thể hiện sức hút thị trường mạnh mẽ. Ondo và Plume tập trung vào RWA (tài sản thế giới thực), trong khi Story chú trọng đến khả năng lập trình của IP (sở hữu trí tuệ), tất cả những dự án này đều đạt được mức định giá cao. Chúng áp dụng công nghệ blockchain vào các khái niệm Web2 đã được xác thực (như quản lý tài sản, thương mại hóa IP), và tiêm vào đó tính khả trình, tính thanh khoản toàn cầu và những khả năng tài chính mới, giảm bớt ngưỡng hiểu biết của người dùng và mở rộng phạm vi ứng dụng.
DeFi và AI trở thành điểm neo giá trị
Từ góc độ trường hợp sử dụng, tài chính (DeFi, RWA) và trí tuệ nhân tạo (AI) là hai lĩnh vực hiện đang được thị trường công nhận nhiều nhất, có thể hỗ trợ cơ sở hạ tầng có giá trị cao. Điều này cho thấy, cơ sở hạ tầng có thể cung cấp hỗ trợ nền tảng cho hai lĩnh vực tiềm năng cao này dễ dàng thu hút được sự ưa chuộng của vốn và thị trường.
Một số câu chuyện mới gặp khó khăn
Trong khi đó, một số câu chuyện hạ tầng từng được kỳ vọng cao, như chuỗi game thuần túy, Rollup-as-a-Service (RaaS), lớp xác thực chuyên dụng, chuỗi nhiều VM, chuỗi Agent, một phần DePIN và Desci, vẫn chưa xuất hiện các dự án dẫn đầu có giá trị lên tới một tỷ đô la trong giai đoạn này. Điều này có thể phản ánh rằng những lĩnh vực này hoặc là chưa đủ độ trưởng thành về công nghệ, hoặc vẫn chưa tìm thấy nhu cầu thị trường rõ ràng, quy mô lớn và mô hình kinh doanh bền vững.
Hợp tác sinh thái và kể chuyện chính xác: Hai động cơ khuếch đại giá trị
Ngoài công nghệ và định vị thị trường, việc xây dựng hệ sinh thái mạnh mẽ và thực hiện giao tiếp thị trường hiệu quả đã trở thành đòn bẩy chính cho sự thành công của các dự án hạ tầng.
Hiệu ứng mạng của hệ sinh thái
Hầu hết các dự án có giá trị vượt quá 1 tỷ USD đều cam kết xây dựng hoặc tích hợp vào một hệ sinh thái chuyên dụng. Dù là L1/L2 thu hút các nhà phát triển xây dựng ứng dụng, hay như Eigenlayer cung cấp bảo mật chia sẻ cho các giao thức khác, đều thể hiện tầm quan trọng của hiệu ứng mạng. Hệ sinh thái sở hữu nhiều dự án có thể kết hợp có thể tạo ra giá trị vượt xa các giải pháp cô lập, hình thành vòng lặp tích cực, thu hút nhiều người dùng, nhà phát triển và vốn hơn.
Kể chuyện theo lớp, giao tiếp chính xác
Cơ sở hạ tầng cần hướng tới hai nhóm đối tượng cốt lõi là người dùng cuối và các nhà phát triển, và nhu cầu cũng như mối quan tâm của họ hoàn toàn khác nhau. Đối với người dùng cuối, cần chuyển đổi công nghệ phức tạp thành những câu chuyện «trải nghiệm» trực quan (như tốc độ giao dịch nhanh, chi phí thấp, sử dụng dễ dàng), nhấn mạnh những lợi ích trực tiếp mà công nghệ mang lại. Đối với các nhà phát triển, cần giải thích sâu về «khả năng» của công nghệ (như chỉ số hiệu suất, công cụ phát triển, khả năng mở rộng, an ninh), cung cấp thông tin chuyên nghiệp, chính xác để đánh giá. Các dự án thành công thường có thể điều chỉnh chiến lược giao tiếp theo đối tượng khác nhau, truyền tải giá trị một cách hiệu quả.
Cơ hội đầu tư trong hạ tầng blockchain tương lai
Nhắm đến thị trường Web2 chưa được phục vụ
Những cơ hội cơ sở hạ tầng triển vọng nhất sẽ nhắm đến các giải pháp blockchain chưa phục vụ đầy đủ cho thị trường Web2 lớn. Những dự án này có thể tạo ra các thị trường toàn cầu dễ tiếp cận, đồng thời giới thiệu các cơ chế tài chính được cải thiện.
Tạo loại cơ sở hạ tầng mới
So với việc cải thiện dần dần cơ sở hạ tầng hiện có, các loại cơ sở hạ tầng hoàn toàn mới sẽ tạo ra giá trị đáng kể, chẳng hạn như:
Cơ sở hạ tầng đáp ứng nhu cầu người dùng, thu nhập ổn định
Khi ngành công nghiệp blockchain trưởng thành, giá trị lâu dài của cơ sở hạ tầng đang dần trở về với chức năng cốt lõi của nó: đáp ứng nhu cầu thực sự của người dùng và tạo ra doanh thu bền vững. Cơn sốt của thị trường đầu tiên có thể dựa trên kỳ vọng và câu chuyện công nghệ, nhưng cuối cùng, cơ sở hạ tầng không thể phục vụ hiệu quả người dùng và xây dựng mô hình kinh tế vững chắc sẽ khó tồn tại.
Dòng doanh thu liên tục là máu nuôi dưỡng hoạt động lành mạnh của dự án, nó không chỉ cần bao phủ chi phí vận hành cao mà còn cần cung cấp lợi ích thực tế cho các bên tham gia trong hệ sinh thái (như những người nắm giữ token, các xác thực viên), ví dụ như để mua lại token, khuyến khích người tham gia, v.v. Hiện tại, một số L2 hàng đầu như Base, Arbitrum đã đạt được doanh thu giao thức đáng kể. Phí hàng năm của Base là 27,5 triệu đô la, Arbitrum và OP khoảng 7 triệu đô la. Tuy nhiên, do sự thay đổi trong sở thích của nhà đầu tư trong chu kỳ này, giá token của chúng vẫn ở mức tương đối thấp, cho thấy sự không tương thích giữa doanh thu và định giá. Hiện tại, FDV của Layer2 hàng đầu là 500 lần doanh thu giao thức hàng năm. Họ đang sửa chữa sự không tương thích này thông qua các biện pháp như mua lại token.
Hạ tầng thiếu sự hỗ trợ từ thu nhập, phụ thuộc nhiều hơn vào việc bán token để duy trì hoạt động của đội ngũ. Chiến lược này khó có thể chống chọi với sự biến động của chu kỳ thị trường. Thu nhập ổn định là bằng chứng trực tiếp cho việc thị trường giải quyết các vấn đề thực tiễn và cung cấp dịch vụ hiệu quả. Đối với các nhà phát triển, hạ tầng có thể thực hiện các trường hợp phức tạp đã được ứng dụng rộng rãi với hiệu suất gấp trăm lần, hoặc thực hiện các chức năng mà trước đây không thể thực hiện được; trong khi đối với người dùng cuối, nó mang lại trải nghiệm mượt mà hơn, chi phí sử dụng thấp hơn và nhiều chức năng phong phú hơn.
Web2 APP chủ động tích hợp blockchain
Việc tạo ra các ứng dụng cách mạng từ đầu cần rất nhiều thời gian và nguồn lực. Một phương pháp hiệu quả hơn là bắt chước cuộc cách mạng AI gần đây: tích hợp trực tiếp các chức năng blockchain vào các ứng dụng Web2 hiện có. Tốc độ đáng kinh ngạc mà AI được áp dụng chủ yếu không phải do các ứng dụng AI độc lập thúc đẩy, mà là do hàng nghìn nền tảng đã thiết lập tích hợp các chức năng AI vào trải nghiệm người dùng hiện tại.
Do đó, cơ sở hạ tầng blockchain phải ưu tiên các phương pháp tích hợp liền mạch, cho phép các ứng dụng Web2 dần dần triển khai các chức năng blockchain mà không làm gián đoạn trải nghiệm người dùng cốt lõi của họ. Cơ sở hạ tầng thành công nhất sẽ cho phép các ứng dụng quen thuộc cung cấp chức năng sở hữu, giao dịch và tài chính mà không yêu cầu người dùng hiểu các khái niệm blockchain phức tạp hoặc điều hướng các giao diện hoàn toàn mới.
Các động lực tài chính có thể thúc đẩy làn sóng tích hợp này. Giống như các chức năng AI giúp các công ty Web2 tạo ra các cấp độ cao hơn và các dòng doanh thu mới, việc tích hợp blockchain có thể mở khóa các mô hình kiếm tiền mới thông qua token hóa, quyền sở hữu một phần và bản quyền có thể lập trình. Cơ sở hạ tầng làm cho những lợi ích này dễ tiếp cận trong khi tối thiểu hóa độ phức tạp về mặt kỹ thuật sẽ xúc tác cho giai đoạn tiếp theo của việc áp dụng blockchain trong các ứng dụng chính thống.