Şifreleme piyasasının yeni bir tur mücadelesi: Hyperliquid olayı üzerine düşünceler

2021'de, ABD'li küçük yatırımcılar ile Wall Street'in kısa pozisyon alan kurumları arasında GameStop etrafında şiddetli bir çatışma yaşandı. Şimdi, şifreleme sektörü benzer bir senaryoyu tekrar sahneye koyuyor. Bir balina tek başına, merkeziyetsiz borsa Hyperliquid'in neredeyse 2.3 milyar dolar kaybetmesine neden oluyordu.

Bu sadece basit bir "internet kablosunu çekme" olayı değil, aynı zamanda merkeziyetsizliğin krizi, fikirlerin uzlaşması ve şifreleme ticaret ekosistemindeki tarafların çıkarlarının sert çarpışmasıyla da ilgilidir. Bu olayı gözden geçirelim, küçük yatırımcıların gerçekten kazanıp kazanmadığını ve nihai kazananın kim olduğunu tartışalım.

Küçük yatırımcılar sıkıştırıyor, platform yaralarını sarıyor

JellyJelly, kısa süre içinde %429 oranında bir yükseliş yaşayarak kısa pozisyon sıkışıklığına maruz kaldı. Ardından, Hyperliquid Vault, bir trader'ın ifşasından sonra kısa pozisyonunu devraldı ve bir ara 12 milyon dolardan fazla kayıpla karşı karşıya kaldı.

Durum kritik: Eğer JellyJelly yeniden 0.15374'e yükselirse, Hyperliquid Vault'un 230 milyon dolarlık fonu tamamen sıfırlanacak. Fonlar sürekli çıkış yaptıkça, JellyJelly'nin tasfiye fiyatı da daha da düşecek ve kötü bir döngü oluşacak.

Saldırganlar sistemin dört büyük açığını tam olarak kullandı:

1. Likit olmayan varlıkların gerçek pozisyon kısıtlamaları yoktur.
2. Zayıf kehanetçi manipülasyon mekanizması
3. Otomatik pozisyon miras alma sistemi
4. Kesim mekanizmasının eksikliği

Bu sadece bir işlem değil, aynı zamanda sistemin zayıf noktalarına yönelik hassas bir saldırıdır. Bu durum platformu bir ikilemle karşı karşıya bırakmaktadır: ya büyük miktarda fonun tasfiye riskiyle karşı karşıya kalmasına göz yummak, ya da "merkeziyetsizlik" ilkesinden vazgeçerek acil müdahale önlemleri almak.

Piyasa duygusu zirveye ulaştı, birçok bireysel yatırımcı avlanma eylemine katıldı, bazı etkili düşünce liderleri büyük borsaların müdahale etmesi çağrısında bulundu. Bu hareketler JellyJelly fiyatında daha fazla dalgalanmalara yol açtı.

Tam yatırımcılar zaferin eşiğinde olduğunu düşünürken, Hyperliquid acil doğrulayıcı oylamasını başlattı ve JellyJelly token'ını hızla kaldırdı. Bu karar sadece iki dakika içinde "uzlaşma" sağlandı. Platform hemen bir açıklama yaptı ve yönetim kurulunun acil müdahalede bulunduğunu ve ilgili varlıkları kaldırdığını duyurarak, platformun piyasalardaki istikrarı sağlama kararlılığını gösterdi ve bu baskı oluşturma olayını zorla yatıştırdı.

Bu tarihin en şiddetli kuşatma eylemi, nihayetinde kurumların önce "kabul ederek" çekilmesiyle sona erdi.

DEX'in "merkeziyetsiz" efsanesi mi yıkıldı?

Hyperliquid olayı, 2025'te bile tamamen merkeziyetsiz borsa kavramının yalnızca idealde var olacağını göstermektedir.

Bu durum, platformun büyük bir açığını ortaya koydu: Küçük piyasa değerine ve düşük likiditeye sahip kripto para birimlerinde aşırı büyük pozisyonların açılmasına izin veriyor, oysa piyasa böyle bir büyüklükteki tasfiyeleri kaldıracak durumda değil. Diğer bir deyişle, piyasa derinliği bu kadar büyük işlem hacimlerini desteklemiyor; bir sıkıştırma gerçekleştiğinde, likidite doğrudan çöküyor ve tasfiye mekanizması etkisiz hale geliyor.

Platform, tarafsız bir rol oynamalıydı, ancak şimdi bir kumar oyununun katılımcısı haline geldi. Daha da ironik olanı, durum aleyhine döndüğünde, hızla düzenleyici rolüne geri dönerek işlemleri doğrudan kapatmasıdır.

Piyasanın merkeziyetsiz borsa üzerindeki güveni ciddi şekilde sarsıldı. İki dakika içinde geçen "konsensüs" ile, yönetim komitesi kuralları keyfi olarak değiştirdi, işlem çiftlerini kapatmayı söylediklerinde işlem çiftlerini kapattılar, bu davranışlar birçok merkezi borsadan daha kararlıydı. İnsanlar, sözde "merkeziyetsizlik" durumunun sadece piyasa istikrarlı olduğunda mı geçerli olduğunu, bir kez kontrolden çıktığında "istediğimiz gibi davranabileceğimiz" bir duruma mı dönüşeceğini sorgulamaya başladı.

Eğer merkeziyetsiz borsa da "zorla kaldırma" işlemi yapabiliyorsa, o zaman merkeziyetsizliğin anlamı tam olarak nedir? Merkezi borsa daha güvenilir mi, yoksa merkeziyetsiz borsa daha mı güvenilir?

Merkezsizleşme İlkesi ile Sermaye Verimliliği Arasındaki Çelişki

"Merkeziyetsizlik" açısından bakıldığında, DEX daha güvenli görünüyor çünkü varlıklar her zaman kullanıcının cüzdanında kalıyor, merkezi bir kurumun bunları kullanmasından endişe duymaya gerek yok. Otomatik piyasa yapıcı mekanizması, merkeziyetsiz ticaretin uygulanabilirliğini garanti eder, ancak dezavantajları da açıktır: düşük likidite, yüksek kayma ve kalıcı kayıplar, kullanıcı deneyimi ortalama. Çoğu insan DEX'i ya uzun vadeli coin tutmak ya da airdrop'lara katılmak için kullanıyor, günlük ticaret deneyimi ise oldukça kötü.

Buna karşılık, CEX kullanımı kolay, yeterli likiditeye sahip ve güçlü bir yapıya sahiptir; ister sözleşme ticareti isterse spot ticaret olsun her şey oldukça akıcıdır. Ancak bu kolaylığın da bir bedeli var: Fonlar borsa hesabına yatırıldığında, kullanıcılar fonlar üzerinde doğrudan kontrol hakkını kaybeder. Tarihte birçok borsa hacklenmiş veya iflas etmiştir; kimse bir sonraki kurban olacağını garanti edemez.

Hyperliquid olayı, bu tür bir ikilem için tipik bir örnektir: merkeziyetsizlik ilkesi ile sermaye verimliliği arasında doğal bir çatışma bulunmaktadır. Kesin merkeziyetsizlik peşinde koşmak, sermaye verimliliğini etkileyecektir; en yüksek sermaye verimliliğini hedeflemek ise genellikle bir derece merkezi kontrol gerektirir.

Bu klasik bir etik ikilem: merkeziyetsizlik ilkesine bağlı kalmak, olası sistemik riskleri ve sermaye verimliliği kaybını kabul etmek mi, yoksa gerekli olduğunda merkeziyetsizliğin bir kısmını feda ederek sistem güvenliğini ve sermaye verimliliğini sağlamak mı? Hyperliquid, büyük kayıplarla karşılaştığında protokolü korumak için acil önlemler alarak ikincisini seçti, ancak bu da sert eleştirileri beraberinde getirdi.

İlginçtir ki, birçok eleştirmen kendileri de benzer bir ikilem ile karşılaşmışlardır. Örneğin, bazı ticaret platformları 2020 Mart ayında piyasadaki dalgalanmalara karşı acil önlemler alarak doğrudan işlemleri durdurmuşlardır. O dönemde, bu önlemler alınmazsa, tüm şifreleme endüstrisi için felaket sonuçlar doğurabilirdi. Bu durum, fikirler ile gerçeklik arasındaki karmaşık ilişkiyi vurgulamaktadır.

Kripto piyasasının gelecekteki gelişim yönü

Geleceğe baktığımızda, DEX'in "kısmi merkeziyetçilik + şeffaf kurallar + gerektiğinde müdahale" yönünde gelişmesi muhtemel, tam merkeziyetsizleşme + piyasa serbestliği veya tam merkeziyetçilik + kara kutu operasyonları + sık müdahaleler gibi uç noktalara yönelmek yerine.

Kripto kültürü ile sermaye verimliliği arasında, yeni nesil DEX belirli bir denge arayışında olacak, yeterli zincir üzerindeki şeffaflığı ve kullanıcı kontrolünü korurken, kriz anlarında sistem güvenliğini ve kullanıcı varlıklarını etkili bir şekilde koruyabilecektir. Bu denge, ideallere bir ihanet değil, gerçekliğe pragmatik bir yanıt olarak görülmelidir.

CEX aynı zamanda dönüşüm baskısıyla karşı karşıya. Kullanıcıların varlık kontrolü konusundaki endişeleri ve DEX'in getirdiği rekabetle karşılaşan CEX, Web3 cüzdanını merkez alan bir stratejik dönüşüm gerçekleştiriyor. İster sektördeki önde gelen borsa, ister köklü borsa ya da yeni ortaya çıkan borsa olsun, hepsi "CEX+Web3 cüzdanı" modeliyle merkezi işlemlerin kolaylığı ile merkeziyetsiz güvenliğini dengelemeye çalışıyor:

• Tanınmış bir borsa, cüzdan işini aktif bir şekilde geliştirerek sadece iş alanını genişletmekle kalmadı, aynı zamanda sektördeki konumunu da başarıyla pekiştirdi.
• Diğer büyük bir borsa 2018'de bir cüzdan şirketini satın almasına rağmen, DEX pazarının ortaya çıkmasının ardından ona karşı önemli bir rekabet baskısı oluşturana kadar Web3 cüzdan işine gerçek anlamda önem vermeye başlamadı ve Ar-Ge ile pazarlama yatırımlarını önemli ölçüde artırdı.
• Bazı köklü borsalar da trende ayak uydurarak kendi Web3 cüzdanlarını geliştirdi ve ayrıca kullanıcıların yüksek riskli ve yüksek getirili varlıklarla işlem yapma taleplerini karşılamak için popüler Meme coin'leri ve yeni projeleri özel olarak entegre eden yenilikçi bölgeler kurdu.
• Son yıllarda kurulan yeni borsalar, aynı zamanda tüm fonksiyonları barındıran Web3 cüzdanı sunarak öncülük ettiler ve çok zincirli ekosisteme ilk olarak entegre oldular, kullanıcılara daha esnek varlık yönetimi seçenekleri sundular.

Bu dönüşüm yalnızca kullanıcı taleplerine bir yanıt değil, aynı zamanda sektör gelişim mantığına da uyum sağlıyor. Web3 cüzdan işlevlerinin entegrasyonu sayesinde, CEX hem merkeziyetsiz işlemlerin derinliğini ve verimliliğini koruyor hem de kullanıcılara varlıklarını kontrol etme seçeneği sunuyor. Kullanıcılar, ihtiyaçlarına göre varlıklarını ne zaman borsa emanetine alacaklarına karar verebilirler, böylece kolaylık sağlarken, ne zaman kendi kontrolündeki cüzdana geçireceklerine karar vererek güvenliği sağlayabilirler.

Sektörün olgunlaşmasıyla birlikte, daha fazla "sınırları olan merkeziyetsizlik" ve "şeffaf merkeziyetçilik" çözümlerinin bir arada var olduğunu görebiliriz. Bu birleşik gelişim aşamasında, şeffaflık, güvenlik ve verimlilik arasında en iyi dengeyi bulabilen katılımcılar, giderek daha yoğunlaşan piyasa rekabetinde öne çıkabilir.

CEX'in verimliliği ile DEX'in şeffaflığını bir araya getiren bu, belki de şifreleme ticaretinin bir sonraki gelişim aşamasıdır - bir karşıtlık değil, avantajların birleşimidir.