Đánh giá và phân tích quá trình phát triển của meme coin
Bài viết này hệ thống hóa quá trình phát triển của meme coin, thông qua phân tích các trường hợp điển hình và tiết lộ logic giá trị độc đáo của nó: khác với tài sản tài chính truyền thống, giá trị cốt lõi của meme coin được thể hiện qua "sức lan tỏa văn hóa × sự đồng thuận cộng đồng", chứ không hoàn toàn phụ thuộc vào công nghệ hoặc giá trị thực tiễn. Dựa trên các đặc điểm tiến hóa của nó, có thể chia thành ba giai đoạn phát triển chính:
1. Đột phá đất / Khởi đầu (2013-2016) ------ Tăng trưởng hoang dã, sóng lớn lọc cát
Loại hoa nở trong chốc lát: sự nóng bỏng ngắn hạn, thiếu sự lắng đọng văn hóa, nhanh chóng biến mất. (Như Mooncoin, TIPS, Nyancoin)
Tướng quân thắng lợi thường xuyên: biểu tượng văn hóa + điều động cộng đồng, sống lâu dài. (như DOGE)
2. Ẩn mình / Bùng nổ (2017-2021) ------ Thời đại hợp đồng thông minh, meme coin đón nhận sự biến đổi chất.
Hình dạng sao băng: Được thúc đẩy bởi đầu cơ, bong bóng nhanh chóng vỡ. (Như UET, HOGE)
Hình thức sao băng: Mở rộng sinh thái, phá vỡ giới hạn. (Như ShibaSwap của SHIB)
Đột phá chuyển đổi: Cố gắng đổi mới, nhưng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố hạn chế khác nhau, tiến triển chậm. (Như kế hoạch vũ trụ của FLOKI, sự ràng buộc chuỗi công cộng của SAMO)
3. Lắng đọng / Tái cấu trúc (2022-2025)------Sự trỗi dậy của câu chuyện mới, thị trường bắt đầu tái cơ cấu
Loại hình đầu tư ngắn hạn: phụ thuộc vào điểm nóng, rủi ro rất cao. (Ví dụ: cơn sốt kể chuyện chính trị của TRUMP)
Được thúc đẩy bởi hệ sinh thái: Dựa vào chuỗi công khai, bùng nổ ngắn hạn. (Như WIF, BONK)
Đổi mới kể chuyện: AI + Meme, thổi phồng khái niệm, khủng hoảng niềm tin. (Ví dụ: GOAT)
Biểu tượng văn hóa: IP mạng nổi tiếng, độ hot ngắn hạn. (Ví dụ: MOODENG)
Meme coin sẽ tiếp tục phải đối mặt với thử thách cân bằng giữa "sự thao túng và thực chất", trong khi đổi mới công nghệ (như AI, DeFAI) và xây dựng cộng đồng sẽ trở thành những yếu tố then chốt. Mặc dù thị trường đang trải qua sự điều chỉnh, nhưng như một sản phẩm điển hình của nền kinh tế chú ý, meme coin vẫn sẽ giữ vị trí và ảnh hưởng độc đáo của nó trong lĩnh vực tiền điện tử.
Ôn lại lịch sử, điểm lại mạch lạc
Là một trong những tồn tại độc đáo nhất trong lĩnh vực tiền điện tử, meme coin vừa có thuộc tính văn hóa vừa có đặc điểm tài chính. Nhìn lại lịch sử của meme coin, cũng là nhìn lại lịch sử va chạm giữa văn hóa internet và đầu cơ tài chính.
Từ những trò đùa đầy châm biếm vào thời điểm ban đầu, đến việc chiếm lĩnh một vị trí trên thị trường như hiện nay, meme coin đang dùng trải nghiệm của nó để cho chúng ta biết ------ trong thời đại ngày nay, có lẽ sự cộng hưởng văn hóa và niềm tin của cộng đồng còn có khả năng thúc đẩy việc tạo ra giá trị hơn cả các tài liệu kỹ thuật. Khi thế giới tài chính truyền thống vẫn đang cố gắng tạo ra giá trị mới, meme coin đã tái định hình nhận thức của con người về "giá trị" bản thân.
Trong thời đại truyền thông xã hội thống trị, tốc độ và cách thức truyền bá thông tin đã có những thay đổi căn bản. Một meme hoặc hình ảnh hài hước phổ biến trên Reddit hoặc Twitter có thể đạt hàng triệu lượt xem toàn cầu chỉ trong vài giờ, và sức mạnh của việc truyền bá virus này hiện đã được chuyển hóa thành giá trị tài chính. Meme coin, như một phương tiện hoàn hảo cho sự chuyển hóa này, đã viết lên câu chuyện và huyền thoại của riêng nó trên trục tọa độ theo thời gian.
Phá đất / Khởi công (2013-2016)
Thời kỳ này chứng kiến hành trình đổi mới nguyên thủy của meme coin từ số không đến số một, thể hiện một hệ sinh thái độc đáo với sự phát triển hoang dã và lựa chọn tự nhiên song song tồn tại. Lấy sự ra đời của DOGE vào tháng 12 năm 2013 làm điểm khởi đầu biểu tượng, và đến năm 2016 với sự trưởng thành của công nghệ hợp đồng thông minh Ethereum làm điểm kết thúc, tạo thành "Thế kỷ sáng tạo" tinh khiết và chân thật nhất trong lịch sử phát triển của meme coin.
Về mặt kỹ thuật, trừ một số trường hợp ngoại lệ, hầu hết các đồng meme trong giai đoạn này đều dựa trên mã nguồn fork của Bitcoin hoặc Litecoin.
Về hiệu suất thị trường, dữ liệu lịch sử từ CoinMarketCap cho thấy, các đồng meme ra đời trong khoảng thời gian này có chu kỳ hoạt động trung bình chỉ 11,7 tháng, nhưng những người sống sót như DOGE lại thể hiện sức sống đáng kinh ngạc.
Về mặt vị trí lịch sử, ý nghĩa nền tảng của giai đoạn này không thể bị đánh giá thấp. Thực tế, lịch sử đã cho chúng ta thấy: sự đổi mới thực sự thường nảy sinh trong thời điểm chưa có quy định, và giai đoạn từ 2013-2016, một sân chơi chưa hình thành hệ thống, chính là nơi mà thế giới tiền điện tử đã giữ lại những gen nổi loạn và tinh thần đổi mới quý giá nhất.
Nằm im / Bùng nổ (2017-2021)
Trong năm năm qua, thị trường đã chứng kiến sự chuyển mình của meme coin từ văn hóa ngách bên lề đến tài sản tài chính mainstream. Lấy năm 2017, khi tiêu chuẩn ERC-20 trở nên phổ biến, làm điểm kỹ thuật, cho đến năm 2021, khi SHIB lập kỷ lục giá trị thị trường, meme coin đã hoàn thành sự chuyển biến từ "trò đùa trên mạng" thành "mục tiêu đầu tư hiện tượng."
Về mặt kỹ thuật, sự trưởng thành của hợp đồng thông minh đã hoàn toàn tái cấu trúc logic phát hành meme coin. Theo dữ liệu trên chuỗi Ethereum, hầu hết các meme coin ra đời trong giai đoạn 2017-2021 đều chọn áp dụng tiêu chuẩn ERC-20 hoặc phụ thuộc vào các giao thức khác, giảm chi phí phát hành xuống dưới một phần nghìn (so với việc phát triển trên chuỗi độc lập tốn hàng chục nghìn đô la). Sự dân chủ hóa công nghệ như một con dao hai lưỡi đã tạo ra cơn sốt "mọi thứ đều có thể là meme", nhưng cũng đặt ra nguy cơ cạnh tranh đồng nhất.
Đồng thời, ở cấp độ câu chuyện thị trường, dữ liệu CoinGecko cho thấy, vào tháng 12 năm 2017, giá trị thị trường DOGE lần đầu tiên vượt qua 1 tỷ USD, trong khi vào thời điểm cao nhất năm 2021, toàn bộ khối meme coin có khối lượng giao dịch trong một ngày vượt qua 30 tỷ USD, chiếm 12,3% tổng thị trường tiền điện tử. Cần lưu ý rằng, những meme coin ra đời ở giai đoạn này có vòng đời được cải thiện đáng kể so với giai đoạn trước.
Nhưng cần lưu ý rằng không phải tất cả các meme coin đều có tỷ lệ sống sót cao hơn và thời gian tồn tại lâu hơn, theo báo cáo nghiên cứu của chainplay cho thấy, vào năm 2020, các dự án meme coin trung bình mỗi tháng đều xảy ra việc chết.
Xét toàn bộ lịch sử tiền điện tử, sự thay đổi sâu sắc nhất trong giai đoạn này là sự tái cấu trúc nhận thức về giá trị. Khi DOGE được đưa vào các sàn giao dịch chính thống như Coinbase vào năm 2021, khi người sáng lập SHIB ẩn danh nhưng có thể khuấy động giá trị 10 tỷ đô la, tài chính truyền thống buộc phải xem xét lại bản chất của tiền meme - đúng như báo cáo "Tài sản Meme và Kinh tế Chú ý" được sáng kiến tiền điện tử của MIT phát hành vào năm 2021 đã chỉ ra: "Cơ chế thu hút giá trị của các tài sản như Dogecoin về cơ bản là chuyển đổi sự chú ý trên mạng thành chênh lệch thanh khoản". Sự chuyển biến nhận thức này đã đặt nền tảng quan trọng cho các thí nghiệm tài chính xã hội trong kỷ nguyên Web3 tiếp theo.
Lắng đọng / Tái cấu trúc (2022-2025)
Kể từ năm 2022, thị trường meme coin đã bắt đầu trải qua một cuộc điều chỉnh sâu sắc từ sự cuồng nhiệt sang lý trí. Với sự sụp đổ của Terra vào tháng 5 năm 2022 làm mốc phân chia, và sự trỗi dậy của tiêu chuẩn BRC-20 vào năm 2023 làm bước ngoặt, hệ sinh thái meme coin đang trải qua một cuộc đánh giá lại giá trị khắc nghiệt nhưng cần thiết.
Theo thống kê của CoinMarketCap, tổng giá trị thị trường của meme coin đã giảm 82% vào năm 2022, nhưng các dự án hàng đầu như DOGE và SHIB vẫn giữ vị trí trong top 20 về giá trị thị trường. Một báo cáo mới từ trung tâm dữ liệu thị trường GameFi Chainplay mang tên "State of Memecoin 2024" (báo cáo này đã nghiên cứu và phân tích hơn 30,000 dự án meme coin trên Ethereum, Solana và Base) chỉ ra rằng "97% CÁC MEMECOIN ĐÃ CHẾT". Báo cáo cũng chỉ ra rằng: "Các nền tảng blockchain khác nhau thể hiện tỷ lệ tử vong meme coin khác nhau. Base dẫn đầu với tỷ lệ tử vong 66.91%, tiếp theo là Solana với 54.03% và Ethereum với 36.59%."
Dù vậy, vẫn không thể xem nhẹ hoặc đoán định liệu meme coin đã đi đến hồi kết của câu chuyện hay chưa. Thị trường tiền điện tử vốn dĩ luôn đầy biến số, meme coin như một loại đặc trưng trong số đó, càng khó có thể đánh giá bằng góc nhìn thông thường.
Như Mathew McDermott, người phụ trách tài sản kỹ thuật số của Goldman Sachs, đã nói: "Những dự án meme có thể huy động vốn sau năm 2023 phải chứng minh rằng chúng có khả năng nắm bắt giá trị lâu dài vượt ra ngoài việc chỉ đơn giản là đầu cơ." Cũng như các nhà nghiên cứu của a16z đã chỉ ra: "Mùa đông này đang lọc bỏ bong bóng đầu cơ, những gì còn lại sẽ là tài sản kỹ thuật số thực sự có sức bền văn hóa." Cục diện tương lai có thể chứng minh: những đồng meme có khả năng vượt qua các chu kỳ cuối cùng sẽ trở thành cầu nối chính giữa thế giới tiền điện tử và văn hóa đại chúng.
Phân khối, khai thác chi tiết quan trọng
Phá đất / Khởi đầu (2013-2016)
Các loại tiền tệ trong giai đoạn này có thể được phân loại đại khái thành các loại sau dựa trên vòng đời / mức độ hoạt động của cộng đồng / sự thay đổi giá trị thị trường.
Hoa nở chốc lát
Trong hệ sinh thái tiền điện tử, nơi đổi mới là động lực chính và phát triển nhanh chóng, những dự án thiếu tính bền vững chắc chắn chỉ có thể trở thành những vị khách thoáng qua. Chúng có thể thu hút sự chú ý của thị trường trong một khoảng thời gian nhất định, nhưng cuối cùng khó có thể thoát khỏi số phận "nhất thời". Dù nở rộ rực rỡ, nhưng khó có thể duy trì sức nóng lâu dài.
Mooncoin------Một giấc mơ "đổ bộ mặt trăng" chưa hoàn thành
Là một đồng meme mang khẩu hiệu "Đến mặt trăng (To the Moon)", cuộc đời ngắn ngủi của nó không thể gánh vác tham vọng của một câu chuyện lớn lao như vậy. Như Crypto Briefing đã nói vào năm 2015: "Mooncoin, ngoài cái tên, không có bất kỳ ứng dụng thực tế nào liên quan đến không gian hay chuyến bay lên mặt trăng."
Nhìn lại quỹ đạo phát triển từ 2014 đến 2018 (lần cập nhật cuối cùng trên GitHub của nó dừng lại vào năm 2018 (v1.8.0), gần như đánh dấu sự biến mất thực sự của dự án), mooncoin có một khởi đầu ấn tượng: trong năm đầu tiên ra mắt, nó đã lập kỷ lục tăng trưởng hơn 300% trong một ngày; lượng thảo luận trên cộng đồng Reddit r/Mooncoin vượt quá 5000 bài trong một tháng; hợp tác với nền tảng game Moonrocket (sau đó dự án này đã sụp đổ); thậm chí được Coindesk gọi là "đồng coin đùa giỡn nghiêm túc nhất".
Tuy nhiên, sau ánh sáng rực rỡ là một khoảng lặng dài: Năm 2015, việc các sàn giao dịch chính thống gỡ bỏ niêm yết dẫn đến việc giá trị thị trường giảm hơn 90%; năm sau, các thành viên trong nhóm phát triển ẩn danh tuyên bố "ngủ vô thời hạn"; cho đến năm 2018, dự án mới có một chút ánh sáng trở lại ----- nhưng điều này không phải đến từ những đột phá của chính nó, mà nhờ vào hai yếu tố bên ngoài: thứ nhất là sự hồi phục chung của thị trường tiền điện tử (Bitcoin trong Quý 1 năm 2018 đã phục hồi từ 13,000 USD lên 17,000 USD, kéo theo sự tăng giá của các đồng coin khác); thứ hai là sự phóng tên lửa Falcon Heavy của SpaceX đã làm sống lại meme "To the Moon" trên mạng, video chế "Đếm ngược lên mặt trăng Mooncoin" do các thành viên trong cộng đồng sản xuất (lượt xem trên YouTube vượt 500,000) bất ngờ mang lại lưu lượng truy cập.
Đáng tiếc là Mooncoin đã không nắm bắt được cơ hội cuối cùng này. Nhóm phát triển tuyên bố sẽ xây dựng trò chơi metaverse "Căn cứ trên mặt trăng" nhưng cuối cùng sách trắng cũng không thể thực hiện, thậm chí cái gọi là "trò chơi metaverse" chỉ là một video trình diễn Unity. Sau đó, với việc Bitcoin giảm 60% vào tháng 4 năm 2018, sự nhiệt tình của thị trường giảm sút, Mooncoin hoàn toàn biến mất khỏi sân khấu. Như tóm tắt của báo cáo "Chu kỳ tiền điện tử" của Delphi Digital (2019): "Sự hồi sinh này đã xác nhận quy luật tàn khốc của Coin Meme - những dự án thiếu nền tảng văn hóa, bất kỳ cập nhật công nghệ nào cũng chỉ là mũi kim nối dài sự sống."
Fedoracoin（TIPS）------Một sự công nhận "quý ông" nhỏ lẻ
FedoraCoin (TIPS) ra đời vào ngày 22 tháng 12 năm 2013, cốt lõi của nó không hướng đến thị trường đại chúng mà nhắm chính xác vào cộng đồng văn hóa phụ của những "Fedora-wearing neckbeard" (những "kẻ bấm phím" đội mũ phớt) trên Reddit. Sự định vị chuyên sâu này đã giúp nó nhanh chóng nổi tiếng trong các cộng đồng cụ thể, nhưng cũng đặt ra nguy cơ hạn chế sự phát triển sau này.
Về mặt kỹ thuật, TIPS sử dụng thuật toán Scrypt khá phổ biến vào thời điểm đó, thiết kế hỗ trợ khai thác GPU khiến nó rất thân thiện với người dùng thông thường. Kiến trúc đơn giản và thiết thực này đã giúp nó nhanh chóng tích lũy một nhóm người ủng hộ trung thành trong giai đoạn đầu.
Trong khi đó, chỉ hai tháng sau khi ra mắt, diễn đàn con r/Fedoracoin trên Reddit đã đạt kỷ lục thảo luận trong một ngày với hơn 2000 bài viết.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
Sự tiến hóa ba giai đoạn của meme: từ phát triển hoang dã đến tái cấu trúc giá trị
Đánh giá và phân tích quá trình phát triển của meme coin
Bài viết này hệ thống hóa quá trình phát triển của meme coin, thông qua phân tích các trường hợp điển hình và tiết lộ logic giá trị độc đáo của nó: khác với tài sản tài chính truyền thống, giá trị cốt lõi của meme coin được thể hiện qua "sức lan tỏa văn hóa × sự đồng thuận cộng đồng", chứ không hoàn toàn phụ thuộc vào công nghệ hoặc giá trị thực tiễn. Dựa trên các đặc điểm tiến hóa của nó, có thể chia thành ba giai đoạn phát triển chính:
1. Đột phá đất / Khởi đầu (2013-2016) ------ Tăng trưởng hoang dã, sóng lớn lọc cát
Loại hoa nở trong chốc lát: sự nóng bỏng ngắn hạn, thiếu sự lắng đọng văn hóa, nhanh chóng biến mất. (Như Mooncoin, TIPS, Nyancoin)
Tướng quân thắng lợi thường xuyên: biểu tượng văn hóa + điều động cộng đồng, sống lâu dài. (như DOGE)
2. Ẩn mình / Bùng nổ (2017-2021) ------ Thời đại hợp đồng thông minh, meme coin đón nhận sự biến đổi chất.
Hình dạng sao băng: Được thúc đẩy bởi đầu cơ, bong bóng nhanh chóng vỡ. (Như UET, HOGE)
Hình thức sao băng: Mở rộng sinh thái, phá vỡ giới hạn. (Như ShibaSwap của SHIB)
Đột phá chuyển đổi: Cố gắng đổi mới, nhưng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố hạn chế khác nhau, tiến triển chậm. (Như kế hoạch vũ trụ của FLOKI, sự ràng buộc chuỗi công cộng của SAMO)
3. Lắng đọng / Tái cấu trúc (2022-2025)------Sự trỗi dậy của câu chuyện mới, thị trường bắt đầu tái cơ cấu
Loại hình đầu tư ngắn hạn: phụ thuộc vào điểm nóng, rủi ro rất cao. (Ví dụ: cơn sốt kể chuyện chính trị của TRUMP)
Được thúc đẩy bởi hệ sinh thái: Dựa vào chuỗi công khai, bùng nổ ngắn hạn. (Như WIF, BONK)
Đổi mới kể chuyện: AI + Meme, thổi phồng khái niệm, khủng hoảng niềm tin. (Ví dụ: GOAT)
Biểu tượng văn hóa: IP mạng nổi tiếng, độ hot ngắn hạn. (Ví dụ: MOODENG)
Meme coin sẽ tiếp tục phải đối mặt với thử thách cân bằng giữa "sự thao túng và thực chất", trong khi đổi mới công nghệ (như AI, DeFAI) và xây dựng cộng đồng sẽ trở thành những yếu tố then chốt. Mặc dù thị trường đang trải qua sự điều chỉnh, nhưng như một sản phẩm điển hình của nền kinh tế chú ý, meme coin vẫn sẽ giữ vị trí và ảnh hưởng độc đáo của nó trong lĩnh vực tiền điện tử.
Ôn lại lịch sử, điểm lại mạch lạc
Là một trong những tồn tại độc đáo nhất trong lĩnh vực tiền điện tử, meme coin vừa có thuộc tính văn hóa vừa có đặc điểm tài chính. Nhìn lại lịch sử của meme coin, cũng là nhìn lại lịch sử va chạm giữa văn hóa internet và đầu cơ tài chính.
Từ những trò đùa đầy châm biếm vào thời điểm ban đầu, đến việc chiếm lĩnh một vị trí trên thị trường như hiện nay, meme coin đang dùng trải nghiệm của nó để cho chúng ta biết ------ trong thời đại ngày nay, có lẽ sự cộng hưởng văn hóa và niềm tin của cộng đồng còn có khả năng thúc đẩy việc tạo ra giá trị hơn cả các tài liệu kỹ thuật. Khi thế giới tài chính truyền thống vẫn đang cố gắng tạo ra giá trị mới, meme coin đã tái định hình nhận thức của con người về "giá trị" bản thân.
Trong thời đại truyền thông xã hội thống trị, tốc độ và cách thức truyền bá thông tin đã có những thay đổi căn bản. Một meme hoặc hình ảnh hài hước phổ biến trên Reddit hoặc Twitter có thể đạt hàng triệu lượt xem toàn cầu chỉ trong vài giờ, và sức mạnh của việc truyền bá virus này hiện đã được chuyển hóa thành giá trị tài chính. Meme coin, như một phương tiện hoàn hảo cho sự chuyển hóa này, đã viết lên câu chuyện và huyền thoại của riêng nó trên trục tọa độ theo thời gian.
Phá đất / Khởi công (2013-2016)
Thời kỳ này chứng kiến hành trình đổi mới nguyên thủy của meme coin từ số không đến số một, thể hiện một hệ sinh thái độc đáo với sự phát triển hoang dã và lựa chọn tự nhiên song song tồn tại. Lấy sự ra đời của DOGE vào tháng 12 năm 2013 làm điểm khởi đầu biểu tượng, và đến năm 2016 với sự trưởng thành của công nghệ hợp đồng thông minh Ethereum làm điểm kết thúc, tạo thành "Thế kỷ sáng tạo" tinh khiết và chân thật nhất trong lịch sử phát triển của meme coin.
Về mặt kỹ thuật, trừ một số trường hợp ngoại lệ, hầu hết các đồng meme trong giai đoạn này đều dựa trên mã nguồn fork của Bitcoin hoặc Litecoin.
Về hiệu suất thị trường, dữ liệu lịch sử từ CoinMarketCap cho thấy, các đồng meme ra đời trong khoảng thời gian này có chu kỳ hoạt động trung bình chỉ 11,7 tháng, nhưng những người sống sót như DOGE lại thể hiện sức sống đáng kinh ngạc.
Về mặt vị trí lịch sử, ý nghĩa nền tảng của giai đoạn này không thể bị đánh giá thấp. Thực tế, lịch sử đã cho chúng ta thấy: sự đổi mới thực sự thường nảy sinh trong thời điểm chưa có quy định, và giai đoạn từ 2013-2016, một sân chơi chưa hình thành hệ thống, chính là nơi mà thế giới tiền điện tử đã giữ lại những gen nổi loạn và tinh thần đổi mới quý giá nhất.
Nằm im / Bùng nổ (2017-2021)
Trong năm năm qua, thị trường đã chứng kiến sự chuyển mình của meme coin từ văn hóa ngách bên lề đến tài sản tài chính mainstream. Lấy năm 2017, khi tiêu chuẩn ERC-20 trở nên phổ biến, làm điểm kỹ thuật, cho đến năm 2021, khi SHIB lập kỷ lục giá trị thị trường, meme coin đã hoàn thành sự chuyển biến từ "trò đùa trên mạng" thành "mục tiêu đầu tư hiện tượng."
Về mặt kỹ thuật, sự trưởng thành của hợp đồng thông minh đã hoàn toàn tái cấu trúc logic phát hành meme coin. Theo dữ liệu trên chuỗi Ethereum, hầu hết các meme coin ra đời trong giai đoạn 2017-2021 đều chọn áp dụng tiêu chuẩn ERC-20 hoặc phụ thuộc vào các giao thức khác, giảm chi phí phát hành xuống dưới một phần nghìn (so với việc phát triển trên chuỗi độc lập tốn hàng chục nghìn đô la). Sự dân chủ hóa công nghệ như một con dao hai lưỡi đã tạo ra cơn sốt "mọi thứ đều có thể là meme", nhưng cũng đặt ra nguy cơ cạnh tranh đồng nhất.
Đồng thời, ở cấp độ câu chuyện thị trường, dữ liệu CoinGecko cho thấy, vào tháng 12 năm 2017, giá trị thị trường DOGE lần đầu tiên vượt qua 1 tỷ USD, trong khi vào thời điểm cao nhất năm 2021, toàn bộ khối meme coin có khối lượng giao dịch trong một ngày vượt qua 30 tỷ USD, chiếm 12,3% tổng thị trường tiền điện tử. Cần lưu ý rằng, những meme coin ra đời ở giai đoạn này có vòng đời được cải thiện đáng kể so với giai đoạn trước.
Nhưng cần lưu ý rằng không phải tất cả các meme coin đều có tỷ lệ sống sót cao hơn và thời gian tồn tại lâu hơn, theo báo cáo nghiên cứu của chainplay cho thấy, vào năm 2020, các dự án meme coin trung bình mỗi tháng đều xảy ra việc chết.
Xét toàn bộ lịch sử tiền điện tử, sự thay đổi sâu sắc nhất trong giai đoạn này là sự tái cấu trúc nhận thức về giá trị. Khi DOGE được đưa vào các sàn giao dịch chính thống như Coinbase vào năm 2021, khi người sáng lập SHIB ẩn danh nhưng có thể khuấy động giá trị 10 tỷ đô la, tài chính truyền thống buộc phải xem xét lại bản chất của tiền meme - đúng như báo cáo "Tài sản Meme và Kinh tế Chú ý" được sáng kiến tiền điện tử của MIT phát hành vào năm 2021 đã chỉ ra: "Cơ chế thu hút giá trị của các tài sản như Dogecoin về cơ bản là chuyển đổi sự chú ý trên mạng thành chênh lệch thanh khoản". Sự chuyển biến nhận thức này đã đặt nền tảng quan trọng cho các thí nghiệm tài chính xã hội trong kỷ nguyên Web3 tiếp theo.
Lắng đọng / Tái cấu trúc (2022-2025)
Kể từ năm 2022, thị trường meme coin đã bắt đầu trải qua một cuộc điều chỉnh sâu sắc từ sự cuồng nhiệt sang lý trí. Với sự sụp đổ của Terra vào tháng 5 năm 2022 làm mốc phân chia, và sự trỗi dậy của tiêu chuẩn BRC-20 vào năm 2023 làm bước ngoặt, hệ sinh thái meme coin đang trải qua một cuộc đánh giá lại giá trị khắc nghiệt nhưng cần thiết.
Theo thống kê của CoinMarketCap, tổng giá trị thị trường của meme coin đã giảm 82% vào năm 2022, nhưng các dự án hàng đầu như DOGE và SHIB vẫn giữ vị trí trong top 20 về giá trị thị trường. Một báo cáo mới từ trung tâm dữ liệu thị trường GameFi Chainplay mang tên "State of Memecoin 2024" (báo cáo này đã nghiên cứu và phân tích hơn 30,000 dự án meme coin trên Ethereum, Solana và Base) chỉ ra rằng "97% CÁC MEMECOIN ĐÃ CHẾT". Báo cáo cũng chỉ ra rằng: "Các nền tảng blockchain khác nhau thể hiện tỷ lệ tử vong meme coin khác nhau. Base dẫn đầu với tỷ lệ tử vong 66.91%, tiếp theo là Solana với 54.03% và Ethereum với 36.59%."
Dù vậy, vẫn không thể xem nhẹ hoặc đoán định liệu meme coin đã đi đến hồi kết của câu chuyện hay chưa. Thị trường tiền điện tử vốn dĩ luôn đầy biến số, meme coin như một loại đặc trưng trong số đó, càng khó có thể đánh giá bằng góc nhìn thông thường.
Như Mathew McDermott, người phụ trách tài sản kỹ thuật số của Goldman Sachs, đã nói: "Những dự án meme có thể huy động vốn sau năm 2023 phải chứng minh rằng chúng có khả năng nắm bắt giá trị lâu dài vượt ra ngoài việc chỉ đơn giản là đầu cơ." Cũng như các nhà nghiên cứu của a16z đã chỉ ra: "Mùa đông này đang lọc bỏ bong bóng đầu cơ, những gì còn lại sẽ là tài sản kỹ thuật số thực sự có sức bền văn hóa." Cục diện tương lai có thể chứng minh: những đồng meme có khả năng vượt qua các chu kỳ cuối cùng sẽ trở thành cầu nối chính giữa thế giới tiền điện tử và văn hóa đại chúng.
Phân khối, khai thác chi tiết quan trọng
Phá đất / Khởi đầu (2013-2016)
Các loại tiền tệ trong giai đoạn này có thể được phân loại đại khái thành các loại sau dựa trên vòng đời / mức độ hoạt động của cộng đồng / sự thay đổi giá trị thị trường.
Hoa nở chốc lát
Trong hệ sinh thái tiền điện tử, nơi đổi mới là động lực chính và phát triển nhanh chóng, những dự án thiếu tính bền vững chắc chắn chỉ có thể trở thành những vị khách thoáng qua. Chúng có thể thu hút sự chú ý của thị trường trong một khoảng thời gian nhất định, nhưng cuối cùng khó có thể thoát khỏi số phận "nhất thời". Dù nở rộ rực rỡ, nhưng khó có thể duy trì sức nóng lâu dài.
Mooncoin------Một giấc mơ "đổ bộ mặt trăng" chưa hoàn thành
Là một đồng meme mang khẩu hiệu "Đến mặt trăng (To the Moon)", cuộc đời ngắn ngủi của nó không thể gánh vác tham vọng của một câu chuyện lớn lao như vậy. Như Crypto Briefing đã nói vào năm 2015: "Mooncoin, ngoài cái tên, không có bất kỳ ứng dụng thực tế nào liên quan đến không gian hay chuyến bay lên mặt trăng."
Nhìn lại quỹ đạo phát triển từ 2014 đến 2018 (lần cập nhật cuối cùng trên GitHub của nó dừng lại vào năm 2018 (v1.8.0), gần như đánh dấu sự biến mất thực sự của dự án), mooncoin có một khởi đầu ấn tượng: trong năm đầu tiên ra mắt, nó đã lập kỷ lục tăng trưởng hơn 300% trong một ngày; lượng thảo luận trên cộng đồng Reddit r/Mooncoin vượt quá 5000 bài trong một tháng; hợp tác với nền tảng game Moonrocket (sau đó dự án này đã sụp đổ); thậm chí được Coindesk gọi là "đồng coin đùa giỡn nghiêm túc nhất".
Tuy nhiên, sau ánh sáng rực rỡ là một khoảng lặng dài: Năm 2015, việc các sàn giao dịch chính thống gỡ bỏ niêm yết dẫn đến việc giá trị thị trường giảm hơn 90%; năm sau, các thành viên trong nhóm phát triển ẩn danh tuyên bố "ngủ vô thời hạn"; cho đến năm 2018, dự án mới có một chút ánh sáng trở lại ----- nhưng điều này không phải đến từ những đột phá của chính nó, mà nhờ vào hai yếu tố bên ngoài: thứ nhất là sự hồi phục chung của thị trường tiền điện tử (Bitcoin trong Quý 1 năm 2018 đã phục hồi từ 13,000 USD lên 17,000 USD, kéo theo sự tăng giá của các đồng coin khác); thứ hai là sự phóng tên lửa Falcon Heavy của SpaceX đã làm sống lại meme "To the Moon" trên mạng, video chế "Đếm ngược lên mặt trăng Mooncoin" do các thành viên trong cộng đồng sản xuất (lượt xem trên YouTube vượt 500,000) bất ngờ mang lại lưu lượng truy cập.
Đáng tiếc là Mooncoin đã không nắm bắt được cơ hội cuối cùng này. Nhóm phát triển tuyên bố sẽ xây dựng trò chơi metaverse "Căn cứ trên mặt trăng" nhưng cuối cùng sách trắng cũng không thể thực hiện, thậm chí cái gọi là "trò chơi metaverse" chỉ là một video trình diễn Unity. Sau đó, với việc Bitcoin giảm 60% vào tháng 4 năm 2018, sự nhiệt tình của thị trường giảm sút, Mooncoin hoàn toàn biến mất khỏi sân khấu. Như tóm tắt của báo cáo "Chu kỳ tiền điện tử" của Delphi Digital (2019): "Sự hồi sinh này đã xác nhận quy luật tàn khốc của Coin Meme - những dự án thiếu nền tảng văn hóa, bất kỳ cập nhật công nghệ nào cũng chỉ là mũi kim nối dài sự sống."
Fedoracoin（TIPS）------Một sự công nhận "quý ông" nhỏ lẻ
FedoraCoin (TIPS) ra đời vào ngày 22 tháng 12 năm 2013, cốt lõi của nó không hướng đến thị trường đại chúng mà nhắm chính xác vào cộng đồng văn hóa phụ của những "Fedora-wearing neckbeard" (những "kẻ bấm phím" đội mũ phớt) trên Reddit. Sự định vị chuyên sâu này đã giúp nó nhanh chóng nổi tiếng trong các cộng đồng cụ thể, nhưng cũng đặt ra nguy cơ hạn chế sự phát triển sau này.
Về mặt kỹ thuật, TIPS sử dụng thuật toán Scrypt khá phổ biến vào thời điểm đó, thiết kế hỗ trợ khai thác GPU khiến nó rất thân thiện với người dùng thông thường. Kiến trúc đơn giản và thiết thực này đã giúp nó nhanh chóng tích lũy một nhóm người ủng hộ trung thành trong giai đoạn đầu.
Trong khi đó, chỉ hai tháng sau khi ra mắt, diễn đàn con r/Fedoracoin trên Reddit đã đạt kỷ lục thảo luận trong một ngày với hơn 2000 bài viết.